نوع کشت هر منطقه با توجه به عوامل گوناگونی انتخاب می‌شود. از جمله این عوامل می‌توان به نوع خاک، آب و هوا، میزان آب، مزیت اقتصادی، عادات و فرهنگ مردم، استراتژیک بودن محصول، میزان اشتغال، وجود کارخانجات فرآوری، بازار مناسب و عواملی از این قبیل اشاره کرد.

---

دسته بندی مقاله	نویسنده	تاریخ انتشار	زبان مقاله	تعداد صفحات	فایل مقاله
مقالات کشاورزی	سیدمحسن حسینی(برساووش)	1397/6/20	فارسی	3	دانلود

---

متن مقاله

تخریب آبخوان‌ها، بزرگ‌ترین آسیب رعایت نکردن الگوی کشت در گلستان

 

سیدمحسن حسینی(برساووش) ،کارشناس مسائل آب

شهریور 1397

 

   نوع کشت هر منطقه با توجه به عوامل گوناگونی انتخاب می‌شود. از جمله این عوامل می‌توان به نوع خاک، آب و هوا، میزان آب، مزیت اقتصادی، عادات و فرهنگ مردم، استراتژیک بودن محصول، میزان اشتغال، وجود کارخانجات فرآوری، بازار مناسب و عواملی از این قبیل اشاره کرد.

  تنظیم نوع کشت پدیده‌ای ناگهانی نیست و به مرور زمان و با آزمون و خطاهایی توسط کشاورزان به وجود می‌آید.

  با افزایش جمعیت و ناهمخوانی آن با تنوع کشت موجود و به دلیل نیاز به «امنیت غذایی» و «افزایش قدرت اقتصادی»، اقبال کشاورز به سمتی محصولاتی می‌رود که دو منظور فوق را حاصل کند و آنچه در این میان باید به آن توجه کرد، این نکته است که حصول به این دو مقصود در صورتی خردمندانه است که «پایداری» آن هم در نظر گرفته شده و محدودیت‌های مناطق مختلف استان هم در آن لحاظ شود و همچنین فاکتورهای مهمی چون نوع خاک، آب و هوا و میزان آب هم مد نظر باشد.

  البته ذکر این نکته ضروری است که تنظیم نوع کشت و یافتن فرمولی برای آن در استان، کاری پیچیده و نیازمند مطالعات دقیق است و از آن مهم‌تر این که اجرای آن احتیاج به فراهم آمدن زیرساخت‌های لازم و فرهنگ سازی مناسب و بالاخص تنظیم اقتصاد کشاورزی دارد.

   چنانچه بخواهیم از منظر آب به موضوع الگوی کشت بنگریم، در استان گلستان با توجه به این که ۸۵۰ هزار هکتار خاک مستعد کشاورزی وجود دارد و با توجه به نحوه کنونی استفاده از آب در بخش کشاورزی، نیاز به حدود ۶ میلیارد متر مکعب آب دارد و با توجه به این که سهم بخش کشاورزی از آب تجدیدپذیر استان کمتر از دو میلیارد متر مکعب است، جهت آبیاری کل اراضی استان حدود چهار میلیارد متر مکعب کمبود آب محرز است.

  با توجه به آب مورد نیاز محصولات مختلف در استان و با توجه به سند ملی آب، مسلماً محصولات با مصرف آب کمتر مناسب‌ترین نوع کشت در استان کم آب گلستان است.

  از طرف دیگر متوسط تنوع کشت موجود استان طی سال‌های اخیر نشان می‌دهد بین الگوی کشت پیشنهادی و الگوی کشت کنونی مغایرت فراوانی وجود دارد.

  قطعاً رعایت نشدن الگوی کشت پیشنهادی، زیان‌های زیادی برای کشاورزان، اقتصاد، آب، محیط زیست و خاک دارد که توضیح آن‌ها از حوصله این گفتار خارج است ولی به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین آسیب آن، «برهم زدن تعادل منابع آب و خاک به ویژه آب‌های زیرزمینی و تخریب آبخوان‌ها» است.

 

  در صورت عدم رعایت الگوی کشت، چنانچه خوش‌بینانه به موضوع نگریسته و گمان کنیم که آب موجود در آبخوان‌های زیرزمینی بیش از حد مجاز مورد استحصال قرار نمی‌گیرد، مقدار سطح زیر کشت در این حالت، از میزان سطح زیر کشت در حالت رعایت الگوی کشت کمتر است و اگر بخواهیم واقع بین باشیم، باید بگوییم بهای افزایش سطح زیر کشت بدون رعایت الگوی کشت، ورود آسیب بدون بازگشت، جبران ناپذیر و غیرقابل اصلاح به منابع آب زیرزمینی استان است که باید قبل از آن که وضعیت بحرانی شود، از آن جلوگیری کرد.

جدول شماره 1   الگوی کشت قابل آبیاری پیشنهادی برای استان گلستان باکشت متوسط سالهای اخیر و مغایرت با الگوی کشت را نشان می دهد .

 

 

جدول شماره 1-  الگوی کشت قابل آبیاری پیشنهادی برای استان گلستان و مقایسه باکشت متوسط سالهای اخیر و  مغایرت با الگو

ردیف	محصول	الگوی پیشنهادی درافق1402	کشت  متوسط  سالهای اخیر	مغایرت با الگو (هکتار)
1	گندم	100000	60150	39850 -
2	جو	7000	9000	2000 +
3	برنج	15000	50000	35000 +
4	ذرت دانه ای	1500	200	1300 -
5	حبوبات	550	1000	450 +
6	پنبه	30000	16000	14000 -
7	آفتابگردان	5500	-	5500 -
8	سویا	50000	50000	-
9	توتون	3000	2500	500 ـ
10	بادام زمینی	2500	-	2500 -
11	کلزا	4000	8000	4000 +
12	سبزیجات	3500	7000	3500 +
13	باقلا	3000	-	3000 -
14	پیاز	600	900	300 +
15	توت فرنگی	300	500	200+
16	سیب زمینی	5000	8000	3000 +
17	گوجه فرنگی	2500	10000	7500 +
18	هندوانه	400	3000	2600 +
19	خربزه	700	1000	300 +
20	خیار	1500	2000	500 +
21	ذرت علوفه ای	6500	5000	1500 -
22	یونجه	1500	1300	200 -
23	شبدر	1600	700	900 -
24	سایر زراعتها	3000	3000	-
25	میوه های دانه دار	400	550	150 +
26	میوه های هسته دار	4500	9400	4900 +
27	زیتون	2000	6400	4400 +
28	مرکبات	4500	5850	1350 +
29	خشکبار	500	5100	4600 +
30	گل وگیاه زینتی ودارویی	100	-	100 -
31	سایرباغات	24850	2779	22071 -
32	جمع	286000	269329	16671 -